Spółdzielnia energetyczna – lepsza alternatywa dla net-billingu? Porównujemy systemy rozliczeń energii z OZE

W ostatnich latach fotowoltaika przestała być nowinką technologiczną i stała się realnym źródłem oszczędności dla tysięcy Polaków. Ale sama produkcja prądu to nie wszystko, kluczowe jest to, jak ta energia jest rozliczana. Dziś porównujemy dwa dostępne modele: net-billing, czyli indywidualne rozliczenie prosumentów, oraz spółdzielnię energetyczną, coraz popularniejszą formę zbiorowej gospodarki energetycznej.

I od razu zdradzimy pointę: spółdzielnia energetyczna to obecnie korzystniejszy, bardziej stabilny i przyszłościowy model rozliczania energii niż net-billing. Dlaczego? Przekonaj się sam.

Net-billing – nowy system, nowe wyzwania

Net-billing to system rozliczeń obowiązujący w Polsce od kwietnia 2022 roku. Zastąpił on znany wcześniej system opustów (net-metering). Główna zmiana? Rozliczamy się nie w kilowatogodzinach, a w złotówkach, zgodnie z aktualnymi cenami rynkowymi energii.

Jak działa net-billing?

• Nadwyżki energii wyprodukowanej przez instalację PV trafiają do sieci i są sprzedawane po średniej cenie z rynku hurtowego (RDN).
• Zyski z tej sprzedaży trafiają na wirtualne konto prosumenckie (depozyt), z którego można później pokryć koszty zakupu energii z sieci.
• Środki z depozytu mają ograniczoną ważność (12 miesięcy), a energia kupowana z sieci jest często droższa niż ta, którą się sprzedało.

Wady net-billingu:

• Niższa opłacalność przy niskich cenach energii na rynku – w sytuacjach, gdy ceny energii są niskie, sprzedaż energii może być mniej korzystna finansowo niż jej późniejszy zakup.
• Trudności z przewidywalnością – ceny energii na Rynku Dnia Następnego (RDN) są zmienne i mogą się istotnie różnić z dnia na dzień, co utrudnia planowanie.
• Ograniczony czas na wykorzystanie środków – środki zgromadzone w depozycie rozliczeniowym wygasają po 12 miesiącach, jeśli nie zostaną wykorzystane.
• Brak zorganizowanej współpracy lokalnej – system promuje indywidualne działania prosumentów, co ogranicza potencjał wspólnych inicjatyw lokalnych.

Spółdzielnia energetyczna – lokalna energia, realne korzyści

Spółdzielnia energetyczna to model, który umożliwia wspólną produkcję, dystrybucję i rozliczenie energii elektrycznej w ramach lokalnej społeczności (np. gminy, rolników, firm, mieszkańców).

W przeciwieństwie do net-billingu, który opiera się na indywidualnym rozliczeniu z rynkiem, spółdzielnia stawia na bezpośrednią wymianę energii między członkami i lokalne bilansowanie.

Jak działa spółdzielnia?

• Wspólna instalacja (np. farma PV lub biogazownia) produkuje energię, która trafia do członków spółdzielni.
• Bilansowanie odbywa się godzinowo – system sprawdza, ile energii zostało zużyte i wyprodukowane w danej godzinie przez całą społeczność.
• Nadwyżki energii trafiają do wirtualnego magazynu w sieci, skąd można je odebrać w późniejszym czasie – na przykład wieczorem lub zimą, gdy instalacja PV produkuje mniej energii.

Dodatkowe korzyści z bycia w spółdzielni:

• Niższe rachunki – wynikają one z możliwości korzystania z energii wyprodukowanej na własne potrzeby – prosument ponosi wtedy niższe koszty niż w przypadku zakupu energii od sprzedawcy. Dodatkowo dla członków spółdzielni obowiązuje zwolnienie części opłat dystrybucyjnych, które są naliczane w zależności od ilości energii pobranej z sieci w ramach całej spółdzielni.
• Bezpieczeństwo energetyczne – niezależność od zewnętrznych dostawców.
• Lepsze wykorzystanie lokalnych zasobów OZE – np. gruntów pod farmy PV.
• Możliwość pozyskiwania funduszy UE i krajowych programów wsparcia.

Podsumowanie: myśl lokalnie, działaj wspólnie

Choć net-billing jest obecnie obowiązującym systemem rozliczeń prosumentów indywidualnych, to jego ograniczenia i nieprzewidywalność cenowa sprawiają, że coraz więcej osób i instytucji szuka alternatyw.

Spółdzielnia energetyczna to rozwiązanie nie tylko bardziej opłacalne finansowo, ale też bezpieczniejsze i przyszłościowe. Wspólna produkcja, lokalna konsumpcja i partnerski model zarządzania energią mogą być podstawą nowoczesnej, zdecentralizowanej energetyki obywatelskiej w Polsce.